
نوام چامسكي
متولد 1928 ¡ آمريكايي
آورام نوام چامسكي روشنفكري سرآمد است كه به دليل فعاليتهاي پيشگامانهاش در زبانشناسي شهرت دارد. او محققي دقيق و مبارزي ثابتقدم است كه از فلسفه و علوم شناختي گرفته تا روابط بينالملل را تحت تأثير خود قرار داده است.
سال ۱۹۲۸ در فیلادلفیا و در خانوادهای یهودی و چند زبانه از طبقهی کارگر، به دنیا آمد. پدرش یک خردمند برجستهی عبری بود. نوام از دو سالگی در یک دبستان تجربی و مترقی تحصیل کرد. او در ده سالگی اولین مقالهاش را منتشر کرد که حملهای به گسترش وحشتناک فاشیسم و قدرت نازیها در اروپا بود. او در تمام عمرش یک فعال اجتماعی و یک آنارشیست باقی ماند.
پدر زبانشناسی مدرن
در سال ۱۹۴۵ تحصیلاتش را در دانشگاه پنسیلوانیا آغاز کرد و شش سال بعد از آن، در انجمن اعضای (هیأت علمی) دانشگاه هاروارد پذیرفته شد. سال ۱۹۵۵ دکترایش را از دانشگاه پنسیلوانیا گرفت و اولین فرزندش به نام آویوا در سال ۱۹۵۷ متولد شد. در همین سال، یکی از مشهورترین و تأثیرگذارترین آثارش را تحت عنوان «ساختهای نحوی» منتشر کرد.
در طول حدود بیست سال بعدی با انتشار آثاری مانند «جنبههایی از نظریهی نحو» (۱۹۶۵) و «ساخت منطقی نظریهی زبانی» (۱۹۷۵)، اعتبارش را به عنوان «پدر زبانشناسی مدرن» تثبیت کرد. کتاب اخیر، کتاب فنی و پیچیدهای است که ساختارهای اساسی حاکم بر کاربرد زبان را مورد بررسی قرار میدهد. با این حال، مهمترین نقش چامسکی در تاریخ اندیشه، به نظریات او در مورد توانایی انسان در تسلط بر قواعد پیچیدهی زبان مربوط میشود؛ نظریاتی که از اواخر دههی ۱۹۵۰ به بعد شکل گرفت.
چامسکی با گسستی بنیادین از دیدگاه غالب نیمهی اول قرن بیستم مبنی بر این که «زبان آموخته میشود»، نظریهی پیشگام خود یعنی «دستور زبان جهانی» را مطرح کرد. استدلال او در این نظریه این بود که زبان در واقع یکی از استعدادهای ذاتی انسان است که در فرایند تکامل شکل گرفته است. او گفت قواعد معینی در ساختار زبان وجود دارد که در همهی زبانها مشترک است. اندیشههای چامسکی زبانشناسی مدرن را در مسیر تازهای انداخت و به گفتهی جان لاینز زبانشناس «انقلابی در مطالعهی علمی زبان به وجود آورد».
یک مبارز مصمم
علیرغم جایگاه دانشگاهی بلندمرتبه و این واقعیت که او فردی آشکارا گوشهگیر است. فعالیتهای خستگیناپذیر در عرصهی سیاسی، وی را در کانون توجه جهانی نگه داشته است. جنگ ویتنام (۱۹۵۵ - ۱۹۷۵) او را برانگیخت تا کتاب «مسئولیت روشنفکران» (۱۹۶۷) را بنویسد و در آن، فرهنگ روشنفکری را در آمریکا مورد انتقاد شدید قرار دهد. از آن زمان تا به امروز، مبارزی قاطع در عرصهی سیاست و حقوق بشر بوده (به عنوان مثال، او جنایاتی را که در تیمور شرقی، کامبوج و ترکیه رخ میداد برجسته کرد) و تمرکزش بیش از پیش بر تحریفها و ریاکاریهای ایدئولوژی غربی معطوف شده است.
در حال حاضر، به تدریس و نوشتن در زمینههای زبانشناسی، فلسفه و روابط بینالملل و نیز افشای «دسیسههای قدرت و تبلیغات» ادامه میدهد. او اکنون استاد بازنشستهی دپارتمان زبانشناسی و فلسفه در مؤسسهی فناوری ماساچوست است که بیش از شصت سال در آن تدریس کرده است.
دیدگاه خود را بنویسید